Een andere blik op zekerheid bij samenstellen

De BaIk mag maandelijks een opiniestuk schrijven voor Accountant.nl. Als dit over samenstellen gaat en je gebruikt het woord ‘zekerheid’, dan kun je er vergif op innemen dat iemand venijnig reageert. Meestal een schoenmaker-blijf-bij-je-leest-accountant die ons eraan herinnert dat aan een samenstellingsverklaring geen zekerheid kan worden ontleend. En volgens de regeltjes van accountants klopt dat ook. Jammer genoeg heeft de lezer van de jaarrekening daar weinig boodschap aan. 

Ik hoor je denken: die jaarrekening wordt toch door niemand gelezen? Misschien heb je wel gelijk. De jaarrekening wordt vaak niet met veel interesse gelezen. Naar mijn mening is dat zo, juist omdat deze afkomstig is van een accountant en je er dus op kunt vertrouwen dat de inhoud betrouwbaar is. Maar als het er echt toe doet, neemt de interesse exponentieel toe. Bijvoorbeeld bij overnames, financiering, faillissement, noem maar op. En reken maar dat de jaarrekening als betrouwbaarder wordt gezien wanneer er een accountant bij betrokken is. 

De facto voegt de samenstellende accountant wel degelijk zekerheid toe aan de jaarrekening. Logisch, gegeven de werkzaamheden die worden verricht om te zorgen dat de cijfers betrouwbaar zijn. Des te teleurstellender dat stakeholders worden afgescheept met een lullige samenstellingsverklaring. Daarmee blijft volledig onzichtbaar dat:

• Kantoren vaak elk kwartaal een goed beeld hebben bij de omzet van hun klanten omdat ze ook de btw-aangifte op betrouwbare basis willen afgeven;
• Salarissen, toch vaak de grootste kostenpost, ook door het kantoor volledig worden beheerst en over het algemeen elke maand betrouwbaar worden geboekt;
• Sommige kantoren leveren inmiddels elke dag een actuele administratie. 

Ondertussen wordt de jaarrekening gemiddeld pas zeven tot acht maanden na balansdatum opgeleverd. Op dat moment is de relevantie ervan voor veel beslissingen al behoorlijk verwaterd. Bijvoorbeeld bij bankfinancieringen leidt dit zelfs tot een hoger risico (en dus misschien ook wel tot hogere rentekosten). Jammer en niet nodig. Want met de werkzaamheden die veel kantoren doen, kan veel meer “zekerheid” worden geleverd dan de gebruiker uit de samenstellingsverklaring ontleend. 

Dan moeten we anders naar het proces durven kijken. Parkeer de NVCOS even en stel jezelf de vraag wat een accountant allemaal gedurende het jaar doet om te valideren dat de cijfers (of een deel daarvan) betrouwbaar zijn. Vervolgens besluiten we dat we cijfers niet meer leveren op basis van een verklaring bij de jaarrekening. In plaats daarvan geven we zekerheid bij het proces waarmee de cijfers tot stand komen. Dan kun je misschien wel elk kwartaal betrouwbare cijfers opleveren. Er zijn voldoende kantoren die dit nu al waar kunnen maken en ik kan ook wel wat stakeholders aanwijzen die hier blij van zouden worden.

Ik trek de parallel met het hoe we bij Visionplanner omgaan met security. Onze gebruikers verwachten dat onze applicatie elke dag veilig is en niet alleen aan het eind van het jaar. Die zekerheid geven we dus op basis van onze processen. We demonstreren dit met onze ISO27001-certificering en ISAE3402-rapportage. 

Waarom zou dit anders zijn bij accountants? De samenstellingsverklaring ligt onder vuur, terwijl de accountant zoveel meer doet dan je uit dat jaarlijkse briefje kunt afleiden. Toch wordt elke discussie daarover abrupt afgekapt met regelgeving als argument. Jammer, want het is een onnodige barrière voor innovatie en gaat ten koste van hardwerkende Nederlandse ondernemers en hun adviseurs.